پیتر دراکر (٢٠٠٢) در جایی دیگر نوآوری را چنین تعریف می‌کند:” تغییری که بعد جدیدی از کارایی(عملکرد) را خلق می‌کند” (هلسبین^[۲۰]، ٢٠٠٢).تاشمن^[۲۱] نوآوری را بستر پیروزی در کسب و کار دانسته تا مدیران در پی شناسایی ساز و کار چرخه فناوری و جویبار نوآوری بتواند به کمک انجام دگرگونی های ناپیوسته در سازمان به امتیاز های ناشی از آن ها برسند(تاشمن و اوریلی سوم^[۲۲]، ٢٠٠٠،مترجم،رضایی نژاد، ١٣٨٣).لینک^[۲۳] می‌گوید:”تعریف ما از نوآوری این است :بهره برداری موفقیت آمیز از ایده ای تازه” (لینک،٢٠٠٢ ).دراکر: نوآوری ابزار مشخص کارآفرینی است و عملی که در آن منابع خدادادی، یک توانایی تازه در خلق و به وجود آوردن ثروت اهدا می‌کند (دراکر، ٢٠٠٢). آرتور^[۲۴] :نوآوری با ریسک پیچیده ای سروکار دارد.اگر شما پروژه ای را بدون شالوده ای از حمایت کافی قبول کنید،نمی دانید در چه مدت زمان و یا چه مقدار هزینه آن به دست می‌آید،چقدر تقاضای سریع بازار خواهد بود و یا شاید پروژه شما در اصل برای نوآوران دیگر خیلی ابتدایی باشد (آرتور،٢٠٠٣ ).

با توجه به مباحث گفته شده به طور کلی نوآوری را می توان به دو صورت زیر تعریف کرد:

١ـ نوآوری به معنای خلاقیت عینیت یافته: ‌بر اساس این تعریف،خلاقیت را تولید ایده و نوآوری را تحقق بخشیدن به آن ایده می دانند.در این حالت منظور از خلاقیت،خلاقیت ذهنی و منظور از نوآوری،خلاقیت عینی می‌باشد.

٢ـ نوآوری به معنی فرآورده خلاق: فرآورده خلاق می‌تواند نرم افزاری مانند نوع خدمت یا سخت افزاری مانند نوع کالا باشد.‌بر اساس این تعریف منظور از نوآوری، فرآورده یا محصول خلاق است که در یک سازمان تولید می شود (گلستان هاشمی،١٣٨۴ ).

٢- ٢- ٢- نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری :

نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری را از سه جنبه کلی،فردی و سازمانی مورد بررسی قرار می‌دهند:

الف) نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبه کلی و عمومی :

١- خلاقیت و نوآوری یکی از اساسی ترین و بنیادی ترین ویژگی های خاص انسان و مظهر خلیفه الهی انسان در کره زمین است.

٢- مجموعه تمدن انسان محصول خلاقیت ها و نوآوری های انسان است.

٣- ادامه حیات انسان بدون خلاقیت و نوآوری امکان پذیر نیست.

۴- خلاقیت و نوآوری یکی از اصلی ترین اهداف تعلیم و تربیت است.

۵ـ خلاقیت و نوآوری عامل بهبود مستمر کیفیت زندگی و افزایش رفاه و آسودگی و رفع مشکلات و موانع است.

۶ـ خلاقیت و نوآوری موجبات رشد و توسعه اقتصادی،علمی و صنعتی را فراهم می‌سازد.

٧- همه سازمان‌ها ،کارخانه ها و همه تولیدات و محصولات وخدمات حاصل خلاقیت ونوآوری است.

٨- جوامع پیشرفته تر دارای خلاقیت ها و نوآوری های بیشتری هستند.

ب) نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبه فردی:

خلاقیت و نوآوری عامل رشد و شکوفایی استعدادها و سوق دهنده به سوی خودشکوفایی،خلاقیت و نوآوری عامل موفقیت های فردی،شغلی و اجتماعی.

ج) نقش و اهمیت خلاقیت و نوآوری از جنبه سازمانی:

١- خلاقیت و نوآوری عامل پیدایش سازمان.

٢ـ خلاقیت و نوآوری عامل تولیدات و خدمات.

٣ـ خلاقیت و نوآوری عامل افزایش کیفیت تولیدات و خدمات و موفقیت در رقابت.

۴ـ خلاقیت و نوآوری عامل افزایش کمیت،تنوع تولیدات و خدمات.

۵ـ خلاقیت و نوآوری عامل کاهش هزینه ها،ضایعات و اتلاف منابع.

۶ـ خلاقیت و نوآوری عامل افزایش انگیزش کاری کارکنان سازمان.

٧ـ خلاقیت و نوآوری عامل ارتقاء سطح بهداشت روانی و رضایت شغلی کارکنان سازمان.

٨ـ خلاقیت و نوآوری عامل کاهش بروکراسی اداری (کاهش پشت میز نشینی و مشوق عمل گرایی).

٩ـ خلاقیت و نوآوری عامل موفقیت مجموعه مدیریت و کارکنان سازمان.

١٠ـ خلاقیت و نوآوری عامل بالندگی سازمان (حقایق، ١٣٨٠).

٣-٢-٢- انواع نوآوری :

نوآوری را به طریق گوناگون تقسیم می‌کنند،اما بهتر است که انواع نوآوری را از دیدگاه سازمان و با توجه به منابع مالی مورد نظر،مهارت‌های مورد نظر،سطح ریسک،سرعت نوآوری برای ورود به ‌بازار و…بررسی می‌کنیم.زیرا این دیدگاه کاربردی و عملی است.‌بنابرین‏ با توجه به شاخص هایی که برخی از آن ها ذکر شد به توضیح انواع نوآوری می پردازیم:

* نوآوری بنیادی :این نوآوری منجر به خلق بازارهای جدید می شود.جایگزینی لوله های خلاء با ترانزیستور یک مورد از این نوع است.ویژگی نوآوری های بنیادی،توسعه انواع مواد جدید سرامیک فیبرهای مصنوعی و کریستال است،پذیرش کند.محصول جدید از طرف مصرف کنندگان،هزینه بالا و مخاطره آمیز بودن این قبیل نوآوری ها از جمله ویژگی های آن است.نوآوری هایی از این قبیل برای شرکت به وجود آوردنده آن حق ثبت به وجود می آورد و به شرکت یک برتری تکنولوژیکی نسبت به رقبا می‌دهد و در دراز مدت منجر به حاکمیت آن ها در بازار می شود.برای به دست آوردن چنین وضعیتی در بازار،شرکت باید سرمایه گذاری سنگین و مستمر بر روی مهارت‌های کارکنان انجام دهد (عالی، ١٣٧٩).

* نوآوری مبتنی بر توسعه عملکرد (محصول ) : وقتی نوآوری در محصول به وجود می‌آید شرکت ها تلاش می‌کنند که کاربرد این محصول جدید را افزایش دهند.ویژگی هایی مانند قدرت،دوام و انعطاف پذیری در توسعه کاربرد محصول مؤثر است.یک نمونه از انواع توسعه کاربرد و عملکرد محصول باتری های لیتومی^[۲۵] بزرگ (کداک) است. لیتوم به نسبت باتری های قلیایی دارای مزیت قدرت و وزن است اما مشکل اندازه دارد،که شرکت ها نتوانسته بودند این مشکل را یرطرف سازند و مهندسان شرکت کداک نتوانستند ‌به این محدودیت نائل شوند (عالی،١٣٧٩ ).

نوآوری مبنی بر ساختار (فناوری) : تجربه ساختار فناوری مستلزم وارد کردن مواد یا تجهیزاتی از دیگر حوزه های صنعت برای تولید هر محصول جدید است که اساساٌ با توسعه کاربرد محصول یا فرمول بندی جدید فرق دارد.زیرا با ترکیب چند تکنولوژی محصولی کاملاٌ متفاوت ارائه می شود.از قدیمی ترین نمونه های تجدید ساختار فناوری و تولید که محصولی کاملاٌ جدید است می توان به طراحی و تولید تانک های جنگی اشاره کرد.این تکنولوژی از ترکیب موتورهای دیزلی کامیون های بزرگ و تراکتورهای کشاورزی به دست آمد،که محصولی به نام زره پوش جنگی را به وجود آورد.نمونه ای از نوآوری جدید که همواره با تجدید ساختار فناوری بود،تولید تلویزیون های بسیار کوچک مینیاتوری قابل حمل توسط شرکت سونی است (عالی، ١٣٧٩).

۴-۲-۲نظریه­های نوآوری:

از آنجا که ‌در مورد نوآوری یک نظریه واحد مورد پذیرش همگان وجود ندارد، به تعدادی از نظریه­ های متفاوت اشاره می­ شود.

نوآوری به عنوان نیروی کیهانی:

در این دیدگاه نوآوری انسان به عنوان تجلی نیروی خلاق نهفته در تمامی موجودات تلقی شده است. به گفته وایت هد^[۲۶] (۱۹۲۹) نوآوری ادواری و یا آهنگین است، چرا که جهان شامل شهری از رویدادهای فردی نیست، بلکه رویدادهایی است که در برگیرنده هستیهای واقعی می­باشند که زاده می­شوند، رشد ‌می‌کنند، و می­میرند. (جورج و گوردن^[۲۷]، ۱۹۹۴).

نظریه تداعی­گرایی: