برای شتاب دادن سرعت یادگیری‌ها، به جای استفاده از تکنولوژی آموزشی، به سمت بهره‌گیری از تکنولوژی یادگیری پیش برویم.از همه مهم‌تر این مسئله است که حاصل نظام‌های آموزشی کنونی، ممکن است موردنیاز جامعه و یا مربوط به شرایط روز نباشد.اما در یادگیری مادام العمر، امر یادگیری باید در طول انجام کارها نتیجه‌ یادگیری‌ها پذیرد و ‌بنابرین‏، یادگیری هر موضوعی باید توجه به نیازهای فرد صورت گیرد. نتیجه ی یادگیری‌ها در این صورت، در عمل به کار برمی‌گردد و از لحاظ کمی و کیفی در یکدیگر تاثیر­می‌گذارند.­این­امر­معنی آموخته‌ها را در زندگی پررنگ و زندگی را در رابطه با آموخته‌ها معنادار می‌سازد.

در نظام آموزشی، هر کس باید مطالب یادگیری از قبل تعیین شده را بیاموزد. در حالی که حاصل یادگیری خودگردان و پویا از زندگی ریشه می‌گیرد و برای بهبود آن پیش می‌رود. در نظام آموزشی، از منابع محدود برای آموزش استفاده می‌شود و وسعت یادگیری نیز محدود است. ‌بر اساس دیدگاه همراه بودن با دانش، می‌توان میل به یادگیری را به نوعی در افراد درونی ساخت تا خودشان ‌بر اساس نیاز علاقه های خود، مشتاقانه تلاش جهت‌داری را برای پاسخ‌گویی به شرایط و مشکلات جامعه‌ خود ارائه کنند. (فروم، ۱۹۱۸) در چنین محیط‌هایی یادگیری خودگردان با کمک تکنولوژی یادگیری و نه از نوع تکنولوژی آموزشی به هویت‌دهی افراد در کاربرد‌های علمی و روزمره‌ زندگی و کار،‌ معنایی تازه خواهد بخشید. (افضل‌نیا، ۱۳۸۷، ش۲، ۶، ص ۶)

سیرتکنولوژی آموزشی به سوی تکنولوژی یادگیری در نظام‌های آموزشی

در تکنولوژی یادگیری نوعی یادگیری مبتنی بر توان و نیاز فراگیرنده پیشنهاد می‌شود؛ یعنی یادگیری از آن دست که کلیه امکانات بالقوه در هر فرد به کار گرفته شود؛ نوعی یادگیری که فرد به طور خودجوش تلاش کند تا متناسب با امکانات موجود و در نظر گرفتن همه‌ مواردی که انتظار می‌رود، به گسترش ابعاد خویش در حد توان بپردازد. ‌به این نوع یادگیری، «فعالیت خودگستر^[۲۸]» می‌گویند (افضل نیا، ۱۳۸۲). در نظام یادگیری خودگستر، غالباً فراگیرنده به صورت فعالانه خود را برای یادگیری آماده می‌کند. این امر، درست متعارض و برخلاف یادگیری‌های حاصل از آموزش است که در آن، فراگیرنده به صورت منفعل در نظر گرفته می‌شود و عمل می‌کند. (بوزارت، ۲۰۰۵).

مواد و مانع اطلاعاتی در خدمت فراگیرنده‌اند و برای او تدارک دیده می‌شوند. به بیان دیگر، برنامه های درسی به صورت منابع یادگیری برای دانش‌آموز، در قالب شیوه های یادگیری تهیه و تنظیم می‌شوند، نه در قالب منابع آموزشی برای تدریس معلم.

در نظام‌های آموزشی نیازهای فراگیرنده را کسان دیگری هم چون معلم و برنامه‌ریزان درسی تعیین می‌کنند و برای بهتر شدن امر، پیوسته درباره‌ هدف‌های درسی در کلیه سطوح یادگیری برای فراگیرندگان تصمیم می‌گیرند. (افضل‌نیا، ۱۳۸۴).

در نتیجه، همیشه برای آموختن یک موضوع، نیاز به یک آموزگار وجود دارد تا منابع یادگیری به فراگیرنده داده شوند. به همین خاطر، منابع اطلاعاتی بیشتر در خدمت مدرسان قرار دارد و برای آن‌ ها تهیه می‌شود.

درحالی که در تکنولوژی یادگیری یا «خودگردان^[۲۹]»، این خود فراگیرنده است که نیازهایش را در هر زمانی می‌فهمد و از تعقیب و رفع آن‌ ها لذت می‌برد. به علاوه، در یادگیری خود، دوره های آموزشی را به عنوان منبع یادگیری تلقی می‌کند.

در مراکزی که در آن‌ ها به جای معلم، کتاب، تخته و گچ یا حداکثر ماژیک و یا انواع پروژکتورها و سایر عنصار و عوامل تکنولوژی آموزشی پیدا می‌شوندع وقتی صرفاً انتقال دانش ‌یک‌سویه از جانب معلم ملاک امر قرار می‌گیرد، جز همان محدودیتی که در فوق ‌در مورد یادگیری حاصل از آموزش اشاره شد، چیز دیگری به دست نخواهد آمد. در حالی که با تکیه بر مواد منابع متنوع و متعدد که به طور هم سطح در عرض یکدیگر قرار می‌گیرند، امکانات یادگیری و اطلاع‌رسانی با کیفیت و آزادی بیشتری پیش‌بینی و طراحی می‌شوند. (اسکات، ۱۳۸۴).

بدین ترتیب، از قراین موجود در روند تغییرات شگرف امروزی در جریانات زندگی، چنین برمی‌آید که این شرایط، سوادآموزی از نوع جدیدی را اقتضا می‌کند. در این فضا، دانستن برای زیستن، بیشتر از هر زمان دیگری مطرح شده است و خیل زیادی از مردم به آن نیاز دارند. فرصت برای یادگیری به صورت گذشته نمی‌تواند به ۱۲، ۱۶ و ۲۴ سال یا بیشتر اختصاص یابد. ‌بنابرین‏، فشردگی بیشتر در یادگیری پیش می‌آید. ترافیک زمانی و مکانی و اقتصادی آن، ابعاد متفاوت و ملاحظات خاصی را در به کارگیری تکنولوژی برای مقاصد فوق ایجاب می‌کند. (بوزارت، ۲۰۰۵) (افضل نیا، ۱۳۸۷، ش۱،۹ ، صص ۶-۴)

لوازم تحقق تکنولوژی یادگیری

لازمه‌های مرتبط با اجرای تکنولوژی یادگیری در هر نظام آموزشی را می‌توان در دو دسته زیر مطرح نمود:

یک- ابزارهای فیزیکی و مکانیکی

بدون تردید، به سخت‌افزارها و مکان لازم برای استقرار آن‌هاع انواع برنامه های نرم‌افزاری آموزشی متناسب با موضوع یادگیری نیازمندیم که بدون فراهم بودن آن‌ ها، بهره‌گیری از تکنولوژی یادگیری امکان‌پذیر نیست.

یکی از این ابزار در عصر حاضر رایانه می‌باشد. تکنولوژی یادگیری شامل «یادگیری مبتنی بر رایانه»، یادگیری با «ابزارهای چندرسانه‌ای»، استفاده از «شبکه ها» و «سیستم‌های ارتباطی» برای پشتیبانی از یادگیری است. تکنولوژی یادگیری هم چنین دامنه وسیعی را به شرح زیر شامل می‌شود:

• • آموزش به کمک رایانه

• • یادگیری به کمک رایانه

• • یادگیری مبتنی بر رایانه

• • کارآموزی مبتنی بر رایانه

• • سنجش به کمک رایانه

• • تعاملات و ارتباطات از طریق رایانه.

• • بازیابی اطلاعات و دانش آموخته شده

• • شبیه‌سازی‌های آموزشی

• به کارگیری ابزارهای شناختی، تولیدی و ارتباطی

یادگیری درباره ی رایانه مربوط می‌شود. این شناخت باید هم از جانب معلم یا مربی آموزش و هم دانش‌آموز حاصل آید و از لازمه‌های حتمی بهره‌گیری از تکنولوژی یادگیری به شمار می‌رود.

یکی از ضرورت‌های اساسی و پایه برای استفاده‌ بهینه از تکنولوژی یادگیری، آشنایی کامل با اجزا و کاربری‌های رایانه به عنوان نوعی ابزار فناورانه و نیز آشنایی با انواع نرم‌افزارها و زبان‌های برنامه‌ریزی برای تسلط بر استفاده از ابزارهای رایانه‌ای است.

دو- لازمه‌های دانشی و حمایتی

از نظر دانشی، لازمه‌هایی متصور است تا بتواند حمایت لازم برای کاربرد تکنولوژی یادگیری را به نحو مناسب فراهم کرد. برخی از این لازمه‌ها عبارت‌اند از:

• • وجود مربیان آگاه و مجهز به دانش بهره‌گیری از ابزارهای رایانه‌ای، نرم‌افزارها و راهبردهای به کارگیری تکنولوژی یادگیری.